Vroeger hadden we papieren dossiers. Die waren regelmatig kwijt. Of onleesbaar. Of er ontbrak van alles. Of de blaadjes kleefden aan elkaar door bloed, koffie of andere substanties. Wilde je iets teruglezen van een vorige opname dan moest het oude dossier gezocht worden in het archief. Een spookachtige kelderruimte die ooit gediend had als mortuarium.

Geen haar op mijn hoofd die terug wil naar die tijd. Maar het dossier was in de basis wel gewoon een dossier. Het zorgde voor continuïteit. Je kon je eigen bevindingen noteren en teruglezen wat de vorige diensten allemaal gezien en gedaan hadden.

Het Electronisch Patiënten Dossier (EPD) is werkelijk next level. Alles is met een paar simpele klikken terug te vinden. Noties van de spoedeisende hulp, rapportages van vorige opnames, operatieverslagen, labwaarden. Alle informatie is bijeengebracht. Het enige dat je nodig hebt is een computer en een functionerend netwerk.

In tegenstelling tot het oude, papieren dossier, is het EPD wel een dwingelandje. Het wil dingen van je. Sterker nog, het eist dingen van je. Je moet minimaal twee keer daags controles doen. Je moet op maandag en donderdag iedereen wegen. Je moet twee keer in de week decubitusscores invullen. Je moet drie keer per dag een VAS-score invullen. Je moet de ontslagchecklist helemaal doorlopen. Je moet echt heel erg veel.

Het EPD is machtig. Je kunt zijn eisenpakket niet zomaar naast je neerleggen. Sla je een verplicht item over dan daalt de toorn van het EPD over je neer. Het afdelingshoofd ziet het meteen in zijn overzicht. Hij komt ongetwijfeld vriendelijk vragen waarom je meneer K. niet gewogen hebt. Het is toch donderdag? Hij doet dat omdat anders zijn baas met hem komt praten. Ook de baas van het afdelingshoofd heeft immers inzicht in de verplichte documentatie. Daarin schuilt de macht van het EPD. Als de verplichte documentatie niet op orde is vertelt het EPD dat aan iedereen met zeggenschap in de organisatie.

Die complete transparantie kent voordelen. Je kunt niet meer stiekem een dossier inzien van een bekende Nederlander die twee etages lager is opgenomen. Tegelijkertijd is het best intimiderend dat de hele ziekenhuis hiërarchie meekijkt bij alles wat je doet of laat in het dossier. Big Brother is watching you. 

Het EPD is inmiddels zo machtig en veeleisend dat het qua tijd en aandacht een geduchte concurrent van de patiënt is geworden. Ik sprak laatst een weekendhoofd die zich daar zorgen over maakt. ‘Dan zie ik alle verpleegkundigen achter de computer zitten. Ga toch eens bij je patiënt kijken denk ik dan.’ Ik snap die zorgen, maar ik snap die verpleegkundigen ook. Zij worden afgerekend op het dossier. Een goed gesprek met een patiënt levert op papier niets op. Sterker nog, wanneer de tijd beperkt is en het ten koste gaat van de verplichte documentatie lijkt het net alsof je niet goed functioneert, terwijl je juist de behoeften van de patiënt centraal hebt gesteld. We moeten echt waakzaam zijn. De digitale dictatuur is dichterbij dan we denken.